Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi)
Halk arasında ciğer sönmesi olarak da bilinen “pnömotoraks” ağrılı ve endişe verici bir deneyim olabilir. Sağlıklı bir vücutta akciğerler solunum sırasında göğüs kafesine dokunur. Ancak göğüs kafesi ve akciğerler arasında yer alan plevral boşlukta normalden daha fazla hava birikirse akciğerler üzerindeki basınç artarak akciğerlerin bir kısmında ya da tamamında çökme meydana gelmesine yol açabilir. Akciğerlerin sönmesi kalp üzerindeki basıncı arttırabilir ve daha farklı semptomların ortaya çıkmasına neden olabilir.
Pnömotoraks Neden Olur?
Akciğerlerde sönme birçok farklı nedenle ya da kendiliğinden meydana gelebilir. Pnömotoraks oluşmasına neden olabilen faktörleri şu şekilde sıralayabilirim:
- Spontan Pnömotoraks Nedenleri (Kendiliğinden Oluşan Pnömotoraks)
Akciğer zarının hemen alt kısmında yer alan akciğer dokusunda gelişen kabarcıkların artan basınç sonucu patlaması ile oluşan küçük yırtıklar kendiliğinden oluşan pnömotoraksa neden olabilir. Spontan pnömotoraks risk faktörleri arasında sigara kullanımı, cinsiyet (ince ve uzun erkeklerde daha sık görülür) ve genetik yatkınlık yer alır.
- Sekonder Pnömotoraks Nedenleri (İkincil Pnömotoraks)
Spontan pnömotoraks ile kıyaslandığında daha ciddi semptomlara neden olabilen sekonder pnömotoraks kişide var olan akciğer hastalıkları neticesinde meydana gelir. Kistik fibrozis, KOAH, astım, zatürre ve verem gibi akciğer enfeksiyonları, sarkoidoz, pulmoner fibrozis ve akciğer kanseri gibi hastalıklar sekonder pnömotoraks oluşumuna neden olabilir.
- Travmalara Bağlı Oluşan Pnömotoraks
Akciğer hastalıkları ve belli risk faktörleri haricinde akciğer sönmesi alınan travmalar ya da yaralanmalar sonucunda da oluşabilir. Özellikle kaburga kırıklarına neden olabilen spor yaralanmaları, araba kazaları, aşırı basınca maruz kalınması ve hatta bazı tıbbi prosedürler travmaya bağlı pnömotoraks oluşmasına yol açabilir.
Pnömotoraks, tansiyon pnömotoraksa dönüştüğünde hayati tehlike oluşabilir. Akciğer zarları arasında yer alan plevral boşluğa giren havanın dışarı çıkamayıp akciğerlere, kalbe ve damarlara baskı yapması sonucunda acil tıbbi müdahale gerekebilir.
Pnömotoraks Belirtileri Nelerdir?
Pnömotoraks başlangıç aşamasında farklı belirtilere yol açabileceği için farklı hastalıklarla karıştırılabilir. Akciğerlerde meydana gelen sönmenin derecesine göre ortaya çıkabilecek semptomlar şu şekilde sıralanabilir:
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Solunum sırasında keskin bir acı
- Giderek kötüleşen göğüs içi basınç
- Ciltte ve dudaklarda morarma
- Nabız artışı
- Sersemlik hali
- Bilinç kaybı
Pnömotoraks her zaman belirgin şikayetlere neden olmayabilir ve yalnızca röntgen veya farklı görüntüleme teknikleri ile ortaya çıkabilir. Saydığım belirtileri yaşayan kişilerin ise zaman kaybetmeden tıbbi destek almaları gerekir.
Pnömotoraks Teşhisi ve Pnömotoraks Tedavisi
“Pnömotoraks neticesinde nefes darlığı yaşayan tüm hastalara aktif girişim uygulanır.”
Pnömotoraks teşhisi sırasında öncelikle hastanın öyküsü dinlenir. Daha sonra akciğer röntgeni, bilgisayarlı tomografi, arteriyel kan gazı ve nabız oksimetri gibi teşhis yöntemleri kullanılarak tedavi süreci şekillendirilir.
Pnömotoraks tedavisi; pnömotoraks nedenine, plevral boşlukta biriken hava miktarına ve hastanın genel sağlık durumuna göre planlanır. Akciğer sönmesi minimal düzeyde olan hastalar gözlem altına alınır ve kendilerine oksijen desteği sunulur. Ancak akciğer sönmesi fazlaysa ve plevral boşlukta yüksek oranda hava biriktiyse tüp drenajı ile havanın çıkarılması gerekir.
“Pnömotoraks uzun yıllar boyunca sigara kullanan ve mevcut akciğer hastalıkları nedeniyle pnömotoraks oluşumu gözlenen hastalarda acil bir şekilde tedavi edilmelidir. Çünkü bu hasta grubu en minimal düzeydeki akciğer sönmesini dahi tolere edemeyebilir.”