Bronşektazi
Nefes aldığımız zaman soluduğumuz hava, akciğerlerimize bronş adı verilen hava yolları aracılığı ile taşınır. Akciğerlere havayı ulaştıran bronşlar, tekrar tekrar bölünerek akciğerleri bir ağ gibi saran ve bronşiyol adı verilen küçük hava yollarını oluşturur. Akciğerlere hava taşıyan bronşların içerisinde hava yollarını nemli tutmak, akciğerleri tozdan ve zararlı partiküllerden korumak gibi amaçlarla az miktarda mukus salgılamakla görevli salgı bezleri bulunur. Bu bezler tarafından üretilen mukus solunum borularının iç kısmında yer alan ve “silya” adı verilen tüycükler sayesinde akciğerlerden dışarı atılır. Ancak akciğerlere hava taşıyan yolların zarar görmesi ve genişlemesi halinde, hava yolları mukus temizleme özelliğini yitirdiği için bu kanallarda mukus birikimi sonucu enfeksiyon oluşabilir.
Akciğerlere hava taşıyan bronş duvarlarının inflamasyona ya da enfeksiyona bağlı olarak elastikiyetini kaybetmesi ile kalıcı olarak genişlemesi ve fonksiyonlarını yitirmesi durumu “bronşektazi” olarak tanımlanır. Bronşların genişlemesi ile karakterize bronşektazi hastalığı kronik öksürüğe ve bol miktarda balgam çıkarılmasına neden olur. Bronşektazi hastalarında kanlı balgam görülme ve ağızdan kan gelme sıklığı oldukça fazladır.
Bronşektazi Belirtileri Nelerdir?
Öksürük, aşırı balgam üretimi ve nefes darlığı bronşektazi hastalarında en sık görülen şikayetlerdir. Diğer bronşektazi belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Yorgunluk ve halsizlik
- Tekrarlayan sinüzit
- Balgamlı öksürük
- Göğüs ağrısı
- Kanlı balgam
- Anksiyete ve depresyon
- Hırıltılı nefes
- Gece terlemeleri
Bronşektazi Nedenleri Nelerdir?
Bronşektazi teşhisi konulan hastaların birçoğunun neden bu hastalığa yakalandığı net olarak belirlenememekle birlikte bronşektazi riskini arttıran bazı faktörlerin olduğu bilinmektedir. Bronşektazi risk faktörlerini şu şekilde ifade edebilirim:
- Geçmiş dönemde zatürre, boğmaca veya tüberküloz gibi akciğer enfeksiyonları yaşanması
- İltihabi bağırsak hastalığı
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması
- Akciğer yapısında ve fonksiyonunda anomali olması
- Romatoid artrit gibi artrit bozukluklar
- Alerjiler
- Reflü
- Hava yollarının yabancı cisimlerle tıkanması
Bronşektazi kronik bir akciğer hastalığıdır. Bronşektazi görülme sıklığının astım ve KOAH kadar fazla olduğu bilinir. Akciğer hastalıklarının birçoğundan farklı olarak bronşektazi ile sigara kullanımı arasında doğrusal bir bağlantı bulunmaz.
Bronşektazi Teşhisi ve Bronşektazi Tedavisi
Bronşektazi şikayetleri ile başvuran hastaların detaylı öyküleri dinlendikten sonra akciğer grafisi, bilgisayarlı tomografi, kan testleri, solunum fonksiyon testleri ve mukus incelemesi gibi tanı yöntemlerine başvurulur. Kimi zaman bronkoskopi ile de hastaların incelenmesi gerekebilir. Hastalığın neden oluştuğunun anlaşılması adına genetik kan testlerine de ihtiyaç duyulabilir. Yapılan tüm tetkikler sonucunda bronşektazi teşhisi kesinleştirildiğinde tedavi planlanır.
Bronşektazi tedavisinin temel amacı akciğerlerdeki enfeksiyonun tedavi edilmesi, bronş hasarlarının ilerlemesinin durdurulması, hastanın hayat kalitesinin arttırılması ve hastalığın tekrar etmesinin önlenmesidir.
Hastalığın yayılma derecesi ve hastanın genel sağlık durumu doğrultusunda bronşektazi tedavisi antibiyotiklerle, nefes açıcılarla, postural drenaj ile yapılabilir. Bu süreçte solunum fizyoterapisi ile akciğerlerin güçlendirilmesi gerekebilir.
“Bronşektazi tedavisinde aşıların önemli bir yeri vardır. Bronşektazi hastaları her sene influenza aşısı ve 5 yılda bir de pnömokok aşısı yaptırmalıdır.”
Ancak her hasta non invaziv tedavilere yanıt vermeyebilir. Hastanın hayat kalitesi artıyorsa, akciğer boşluğunda iltihap oluşumu gözleniyorsa, ilaçlar etki etmiyorsa cerrahi yöntemlere başvurulabilir. Bronşektazi her iki akciğeri de etkiliyorsa akciğer nakli de gündeme gelebilir.