Akciğer Embolisi
Tıp dilinde “pulmoner emboli” olarak adlandırılan akciğer embolisi akciğer arterinde kan pıhtısı veya farklı bir materyal nedeniyle meydana gelen ani tıkanıklıkla karakterize akciğer hastalığıdır. Akciğer embolisi çoğunlukla bir kan pıhtısı nedeniyle oluşur ve pıhtı küçük olduğunda ölümcül olmasa da akciğerlere zarar verebilir. Kan pıhtısının büyük olması durumunda akciğere kan akışı engellenebildiği için akciğer embolisi ölümcül bir hastalığa dönüşebilir. Akciğer embolisi tedavisinin hızlı olması hayati tehlikenin önlenmesi ve olası sağlık sorunları riskinin azaltılması adına oldukça önemlidir.
Akciğer Embolisi Belirtileri Nelerdir?
Akciğer embolisi belirtileri kısa sürede etkisini hissettirir ve aniden başlar. En sık görülen pulmoner emboli belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Öksürük (kanlı balgam ya da öksürük sonrası kan tükürme eşlik edebilir.)
- Sırt ağrısı
- Her zamankinden daha fazla terleme
- Bayılma hissi
- Tırnaklarda veya dudaklarda morarma
Pulmoner Emboli Nedenleri Nelerdir?
Çoğunlukla bacaklardaki derin damarlarda oluşan kan pıhtısının (derin ven trombozu) akciğerlere ulaşması sonucu oluşan pulmoner emboli, farklı bir materyalin (tümör parçaları, yağ partikülleri, hava kabarcıkları) akciğerlerdeki atardamara yerleşmesi sonucunda da ortaya çıkabilir. Akciğerlerdeki atardamara kan pıhtısı ya da yabancı bir materyal ulaşması akciğerlerdeki damarların tıkanmasına, alveollere (hava kesecikleri) kan iletilmemesine ve oksijen karbondioksit değişiminin bozulmasına neden olur. Akciğer kanlanmasının bozulması yalnızca akciğerleri değil tüm vücuda oksijen taşınmasını etkileyebilir.
Akciğer embolisi riskini arttıran faktörler şu şekilde sıralanabilir:
- Hareketsiz yaşam
- Son zamanlarda geçirilen bacak, kalça, karın ve beyin ameliyatları
- Kalp damar hastalıkları
- Kanser hastalıkları (Özellikle yumurtalık, akciğer ve pankreas kanserleri)
- Kemoterapi
- Uzun süre aynı pozisyonda oturmaya neden olan uzun yolculuklar
- Sigara kullanımı
- Hormon replasman tedavisi veya doğum kontrol hapı kullanımına bağlı olarak östrojen seviyesindeki artış
- Gebelik
- Genetik faktörler
Akciğer Embolisi Teşhisi ve Tedavisi
Akciğer embolisi belirtileri kalp krizi, panik atak veya zatürre gibi hastalıklarla benzerlik taşır. Bu nedenle teşhisi kesinleştirmeden önce hastanın şikayetleri ile ilgili bilgi alınması ve fiziksel muayene yapılması gerekir. Gerçekleştirilen kontroller sonrasında kan testi, akciğer grafisi, çok kesitli bilgisayarlı tomografik koroner anjiyografi, ventilasyon taraması, pulmoner anjiyografi ve ekokardiyogram gibi ek tetkikler istenebilir.
Akciğer embolisi şüphesi duyulduğu andan itibaren test sonuçları gelmese dahi hastalara pıhtılaşmayı engelleyen ilaç enjeksiyonu yapılabilir. Böylece mevcutta bir pıhtı varsa büyümesi engellenirken yeni pıhtıların oluşmasının önüne geçilebilir. Yapılan ek tetkikler sonucunda hastada akciğer embolisi varlığı kesinleştiğinde “antikoagülan” adı verilen ve kan inceltici özelliğe sahip ilaç kullanılması gerekir. Hayati tehlike durumunda trombolitik ilaçlar aracılığı ile kan pıhtısı oluşumlarını ortadan kaldırabilir ve dikkatli seçilmiş hastalara kateter uygulaması yapabiliriz. Akciğer embolisi tedavisi kapsamında nadir de olsa akciğerlerdeki kan pıhtısının çıkarılması için cerrahi yöntemlere başvurulabilir.
Herhangi bir risk faktörü bulunmadığı halde genetik yatkınlık nedeniyle akciğer embolisi geçiren genç yaştaki kişilerin hayat boyu antikoagülan tedavi almaları gerekir.
Akciğer embolisi tedavisi sırasında uygulanan medikal tedavilere ek olarak hastaların yaşam tarzlarını da değiştirmesi gerekir. Akciğer embolisine neden olabilecek risk faktörlerinin ortadan kaldırılması adına hastalara bütüncül bir tedavi yaklaşımı sunulur. Hasta sigara içiyorsa bırakarak, fazla kilosu varsa kilo vererek, yaşına ve genel sağlık durumuna uygun egzersizler yaparak daha sağlıklı hale gelebilir.