01 Eyl Uyku Apnesi, Orta Yaş Erkeklerde Erken Bilişsel Gerilemeye Neden Oluyor

Tıbbi araştırmaların çoğalması, son derece önemli bağlantıların açığa çıkmasına yardımcı oluyor. Yakın zamanlı bir araştırma, uyku apnesinin orta yaşlı erkeklerde erken bilişsel gerilemeye yol açabildiğini gösteriyor. Bu yazımda uyku apnesi ile bilişsel gerileme arasındaki bağlantıyı ilk kez ortaya koyan çalışma ve uyku apnesi hakkında bilgi bulabilirsiniz.

Uyku apnesi, ciddi bir uyku bozukluğudur. Uyku esnasında solunumun defalarca durması ile karakterize bu uyku problemi; gündüz hissedilen yorgunluk hâli, sabahları şiddetlenen baş ağrısı, horlama ve ağız kuruluğu gibi belirtilere yol açabilir. Uyku apnesinin risk faktörleri oldukça çeşitlidir; fazla kilo, yaşın ilerlemesi, solunum yollarının daralması  gibi farklı nedenlerle oluşma ihtimali yükselir.

Yaygın görüldüğü varsayılmakla birlikte uyku apnesinin yeterince tanı almadığı bilinmektedir. Tahminler kadınların yaklaşık %10-15’inde, erkeklerin ise yaklaşık %15-30’unda uyku apnesi olduğu yönündedir. Uzmanlar uyku apnesi sorunu yaşayanların yaklaşık %80’inin bu durumun farkında olmadığı gerçeğinin altını çizmektedir.

Fakat bu uyku bozukluğunun, dikkat edilmesi gereken sonuçlar yaratabileceğinin unutulmaması önemlidir. Birleşik Krallık, Almanya ve Avustralya’dan araştırmacıların gerçekleştirdiği yakın zamanlı bir çalışmada uyku apnesinin, kilolu ya da ideal kilosunda fark etmeksizin, orta yaşlı erkeklerde erken bilişsel gerilemeye neden olabildiği gösterilmiştir. Çalışmanın sonuçları Frontiers in Sleep dergisinde yayımlanmıştır. Bu çalışma sayesinde uyku apnesinin bilişsel kapasite üzerindeki olumsuz etkileri ilk kez ortaya koyulmuştur.

Çalışma; 35 – 70 yaşları arasında, hafif ila şiddetli seyreden uyku apnesi teşhisi konmuş ve uyku apnesine eşlik eden farklı bir hastalığı bulunmayan, sigara kullanmayan ve fazla kilo sorunu yaşamayan 27 erkeğin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Sonuçlarda; uyku apnesi şiddetli olan hastaların daha fazla dikkat dağınıklığına, daha kısa süreli görsel hafızaya ve daha zayıf yönetimsel fonksiyonlara sahip olduğu görülmüştür. Orta şiddette uyku apnesi olan hastaların bilişsel performanslarının uyku problemi şiddetli olanlara kıyasla daha iyi olduğu elde edilen bir diğer sonuçtur.

Yalnızca uyku apnesi sorunu yaşayanlarda yapılan bu çalışmayla uyku apnesine ek olarak sistemik hastalıkları bulunan kişilerde yapılan geçmiş çalışmalar benzer sonuçlar vermiştir. Bu durum uyku apnesinin erken bilişsel gerileme ile doğrudan ilişkili olduğunun anlaşılmasını sağlamıştır.

Uyku apnesinin erken bilişsel gerilemeye nasıl yol açtığı öne çıkan en önemli sorulardan biridir. Araştırmayı gerçekleştiren uzmanlar uyku apnesi nedeniyle kandaki oksijen seviyesinin düşmesinin, karbondioksit seviyesinin yükselmesinin, beyne ulaşan kan akışının değişmesinin, uykunun bölünmesinin ve uyku apnesi hastalarındaki nöroinflamasyonun bilişsel gerilemeye neden olabileceğini öne sürüyor. Yine de bu karmaşık etkileşim kesin olarak anlaşılabilmiş değil.

Her ne kadar uyku apnesi tek başına dahi bilişsel gerilemeye yol açsa da ek hastalıklar görüldüğünde etkisi artabiliyor. Uyku apnesine ek olarak sistemik hastalıkları bulunan kişilerin sağlık kontrollerini ve tedavilerini ihmal etmemeleri önem taşıyor.