28 Mar Alerji Testleri Nelerdir? Kimlere, Hangi Durumlarda, Hangi Testler Yapılır?

Alerji, kişilerin çoğu insan için zararsız olan maddelere tepki göstermesi ile ortaya çıkar. Alerjileri tetikleyen maddeler alerjen olarak adlandırılır. Birçok farklı alerjen bulunur ve alerjisi olan kişiler farklı alerjenlere reaksiyon gösterebilir.

Bazı insanlar genetik olarak alerjiye daha yatkın olurlar. Atopik insanlar alerjenlere maruz kaldıklarında alerjik enflamasyona yol açan bağışıklık reaksiyonu geliştirebilirler. Bu reaksiyon sonucunda alerjik rinit, konjonktivit, egzama, ürtiker ve astım gibi farklı şikâyetler ortaya çıkabilir.

Kişinin bağışıklık sisteminin reaksiyon verdiği bir alerjen vücuda girdiğinde ya da o alerjenle temas edildiğinde antikor tepkisi tetiklenir. Antikorlar mast hücrelerine bağlanır. Mast hücreleri bağışıklık sistemindeki tüm hücrelerle ilişkilidir ve bağışıklık sisteminin yönetilmesinde görev alır. Antikorlar mast hücrelerine bağlandığında, mast hücreleri histamin salgılayarak yanıt verir. Histamin alerjen nedeniyle salgılandığında oluşan enflamasyon alerji belirtilerine neden olur.

Alerjiler bedende farklı etkilere yol açar. Alerjenin tipi ve vücuda nasıl girdiği doğrultusunda burun, gözler, sinüsler, boğaz, akciğerler, cilt, mide ve bağırsaklarda çeşitli reaksiyonlar ortaya çıkabilir.

Alerjilerin %100 etkili bir tedavi yöntemi bulunmaz, alerji tedavilerinin temel amacı hastaların alerji nedeniyle yaşadıkları şikâyetlerin minimize edilmesi ve yaşam kalitelerinin artırılmasıdır. Doğru tedavi planlaması için ilk aşama doğru teşhisin konmasıdır. Tedavinin ilk basamağı ise alerjinin olduğu alerjenden uzak durmaktır. Bu noktada alerji testleri, hastanın öyküsünün dinlenmesi ve hekim değerlendirilmesi ile birlikte önemli yol göstericilere dönüşür.

Alerji Testleri Nelerdir?

Ne tür bir maddenin alerjik reaksiyona neden olduğunun belirlenmesi için cilt testleri, kan testleri ve provokasyon testleri uygulanabilir.

Alerji Teşhisinde Cilt Testleri

Patch Test

Yama testi olarak da bilinen patch testi takı ve/veya kozmetik ürünler gibi maddelerle temas sonrası ortaya çıkan alerjilerin varlığı durumunda uygulanır. Temas alerjileri alerjenlere maruz kalındıktan belirli bir süre sonra ortaya çıkar. Bu nedenle test, belirli alerjenlerin bulunduğu bantların cilde yapıştırılması ve 24-48 saat ciltte bekletilmesi yoluyla gerçekleştirilir. Test sonrası hekimler egzama reaksiyonunun oluşup oluşmadığını, oluşan reaksiyon varsa şiddeti ile ilerleyişini kontrol eder. Patch testi cilt alerjilerini tespit etmek için yapıldığından dermatologlar tarafından uygulanır.

Prick Test

Ani alerjilerin test edilmesi için kullanılır. Alerjenle temastan kısa sonra ortaya çıkan ve şiddetli olabilen alerjik reaksiyonların varlığı hâlinde, prick testi kapsamında alerjen ekstraktları damlalık ile cilde uygulanır. Ekstraktlar cilde uygulandıktan sonra ciltte kanama olmayacak şekilde cilt çok hafifçe çizilir. Sonuçlar 15- 20 dakika gibi kısa bir sürede alınabilir. Prick testi ile ev tozu, küf mantarı, polen, küf mantarı gibi solunumsal alerjiler ve besin allerjileri tespit edilebilir. Allerji ilaçları test sonucunu olumsuz etkilediğinden Prick testi öncesi  hastanın en az 10 gün boyunca allerji ilacı kullanmamış olması gerekmektedir.

Alerji Teşhisinde Kan Testleri

Alerjinin tetikleyicisinin bulunması için kan testlerinin de yapılması gerekli olabilir. Mevcut bir cilt hastalığının prick sonuçlarının etkilemesi söz konusu olduğunda ve/veya cilt testlerinin sonuçlarının doğrulanması için kan testlerine başvurulması mümkündür.

IgE Kan Testi

Vücudun savunması için ürettiği spesifik antikorlar olan IgE antikorlarının seviyesinin belirlenmesi amacıyla IgE kan testi yapılır. Toplam IgE alerjik bir hastalık neticesinde de parazitler nedeniyle ortaya çıkan enfeksiyon durumunda da yükselebilir. IgE testi alerjene özgü ya da özgü olmayan şekilde gerçekleştirilebilir. Alerjene özgü olmayan Total IgE testi kişinin atopik olduğunu gösterirken hangi maddeye alerjik reaksiyon gösterildiği hakkında kesin bilgi vermemektedir. Alerjene özgü spesifik IgE testi ise Total IgE düzeyinin yüksek ve prick testinin yapılamadığı durumlarda ev tozu, polen, küf mantarı, hayvan tüyü ve epiteli, gıda ve arı sokmasına karşı alerjisi olan hastalarda başarılı sonuçlar verir.

IgG Kan Testi

Vücudun ürettiği antikorlar arasında IgG antikorları da bulunur. Hastaların enflamatuar solunum yolu hastalıkları olup olmadığının belirlenmesi için tercih edilebilir. Gıda alerjileri için uygun değildir.

Alerji Teşhisinde Provokasyon Testleri

Kan ve cilt testleri ile kesin sonuçlar alınamadığında provokasyon testlerine ihtiyaç duyulabilir. Provokasyon testleri oral, nazal ve inhalatif provokasyon testleri olarak üçe ayrılır.

Oral provokasyon testi yalnızca hekimlerin kontrolünde gerçekleştirilir. Hastanede hangi yiyeceklerin alerjik reaksiyonları tetiklediği fiziksel olarak gözlemlenir. Nazal provokasyon testi şüphelenilen alerjenin hastaların mukozasına uygulanması ile gerçekleştirilir. Daha sonra oluşabilecek muhtemel reaksiyonlar gözlemlenir. Diğer bir provokasyon testi ise solunum hastalığı olan hastalarda alerjen varlığını doğrulamak ya da saf dışı bırakmak amacıyla, alerjenlerin solunmasına dayanır.

Tüm bu testlere ek olarak astım değerlendirilmesi için akciğer fonksiyon testlerine ihtiyaç duyulabilir. Genellikle alerjisi olan kişilerde görülen astımla ilgili semptomlar gösteren kişilere spirometri gerçekleştirilir. Spirometri ile elde edilen sonuçlar hekimlerce değerlendirilerek hastanın tedavisi planlanır.