28 Şub Solunum Sistemimizi Tanıyor muyuz?

Solunum sisteminin kalbi, oksijen ve karbondioksit değişiminin gerçekleştiği akciğerlerimiz olsa da solunum sistemimiz salt akciğerlerimizden ibaret değildir. Solunum sistemi oksijeni almak ve karbondioksiti vücut dışına atmaktan sorumlu bir dizi organdan oluşur.

Solunum sistemimizde burun – burun boşluğu, sinüsler, ağız, boğaz, gırtlak, nefes borusu, diyafram, akciğerler, bronşlar, bronşiyoller, alveoller ve kılcal damarlar görev alır. Sağlıklı bir solunumun gerçekleşebilmesi için solunum sisteminde görev alan tüm yapıların fonksiyonlarını yerine getirebilmesi gerekir.

Nasıl Nefes Alırız?

Solunum, ağızdan ya da burundan nefes alınması ile başlar. Solunan hava boğazın arka kısmında yer alan soluk borusuna ve soluk borusundan ayrılan bronş tüplerine doğru yol alır. Akciğerlerin en iyi performansı gösterebilmesi için solunan havanın akciğerlere taşındığı tüm yolların açık olması gerekir.

Bronşlar akciğerlerden geçerken bronşiyol adı verilen daha küçük tüplere ayrılır. Bronşiyollerin sonunda ise alveol adı verilen hava kesecikleri bulunur. İnsan vücudunda yaklaşık 600 milyon alveol vardır ve alveoller oksijenin kana karışmasını sağlayan kılcal damarlar ile çevrelenmiştir.

Solunum gerçekleştiğinde ve oksijen alveoller aracılığı ile kana ulaştığında, kan kalbe doğru yol alır. Daha sonra oksijen zengini kan, kalp tarafından tüm vücuda pompalanır. Temiz kan vücuttaki hücreler tarafından kullanıldığında kana karbondioksit salınır. Karbondioksit içeren kan akciğerlere geri döner ve yine alveollerden geçerek nefes verilmesiyle vücut dışarısına atılır.

Soluk Alma ve Soluk Verme

Vücuda oksijen alınması ve vücuttan karbondioksit atılması için soluk alınıp verilmesi gerekir. Soluk alıp verme sürecinde akciğerlerin altında bulunan kubbe şekilli büyük bir kas olan diyaframın yardımı gereklidir. Nefes aldığımızda diyafram aşağı çekilir ve akciğerlerin hava ile dolması için bir boşluk oluşturur. Nefes verdiğimiz zaman ise diyafram kası gevşer ve yukarı doğru genişleyerek akciğerlerdeki havanın boşalmasını sağlar. Akciğerlerimize maksimum havayı almamız ve akciğerlerimizdeki havanın tamamını boşaltmamız için diyafram kası kritik bir öneme sahiptir.

Solunan Hava Nasıl Temizlenir?

Solunum sistemimiz zararlı partiküller barındıran havanın akciğerlere ulaşmasını önlemek için çeşitli mekanizmalara sahiptir. Solunan havanın karşılaştığı ilk filtreleme süreci burunda başlar. Burunda bulunan tüyler büyük partiküllerin filtrelenmesini sağlar. Büyük partiküllerden arınan hava daha sonra hava pasajlarında “silya” adı verilen kirpiksi tüylerden geçer. Sigara dumanı gibi zararlı maddeler solunduğunda silyalar fonksiyonlarını yitirebilirler ve bronşit gibi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.

Soluk borusundaki ve bronşlardaki hücreler hava yollarını nemli tutmak ve akciğerlere yabancı partiküllerin ulaşmasını engellemek amacıyla mukus üretirler. Mukuslar öksürük yoluyla vücut dışına atılır veya yutulur. Böylece akciğerlere ulaşması muhtemel maddeler de mukus salgısı sayesinde akciğerlerden uzaklaştırılabilir.

İlerleyen Yaşla Birlikte Solunum Sisteminde Değişimler Yaşanır

Yaşlanma süreci ile birlikte solunum sisteminin yapısında da fonksiyonlarında da bazı değişimler yaşanır. Bu değişimleri kısaca şu şekilde sıralayabilirim

• Yaşın ilerlemesi ile birlikte bronşiyollerin son kısmında bulunan ve kandaki gaz değişiminden sorumlu olan alveoller genişleyerek elastikiyetlerini kaybederler. Bu değişim sonucunda gaz değişimi yapılacak alan azalır.
• İlerleyen yaşla birlikte göğüs duvarının solunum sürecine uyum sağlama yeteneği azalır.
• Kişi yaş aldıkça solunumda görev yapan diyafram ve interkostal kaslar zayıflar. Solunum kapasitesini olumsuz yönde etkileyen bu değişim yaşın ilerlemesinin doğal bir sonucudur.

Solunum sistemi sağlığı ilerleyen yaşla birlikte gerilese de sağlıklı yaşam alışkanlıkları benimseyen kişilerin hayat kalitelerinin arttırılması mümkündür. Daha uzun ve sağlıklı bir ömür için solunum sistemine zarar verecek eylemlerden kaçınılmalı, solunum sistemini etkileyen şikayetlerle karşılaşıldığında göğüs hastalıkları uzmanlarına muayene olunmalıdır.